Barbórka. Tego dnia świętują nie tylko górnicy

 4 grudnia to dzień, w którym przypada wspomnienie świętej Barbary, która umarła śmiercią męczeńską w wieku 29 lat. Jeden z przekazów mówi, że była ona córką bogatego kupca Dioskura. Mieszkała w Nikomedii nad Morzem Marmara.

 Legenda głosi, że kiedy ojciec Barbary dowiedział się, że jego córka została chrześcijanką, wpadł w złość. Dziewczyna uciekła z wieży, gdzie więzili ją rodzice i pobiegła w kierunku pobliskich skał. Gdy uciekała, modliła się do Boga i prosiła go o ratunek. Jej prośby zostały wysłuchane, bo pomiędzy skałami znalazła podziemną pieczarę, w której udało się jej ukryć.

 Wydana przez pasterza, została ujęta przez służbę ojca i przekazana władzom rzymskim. Ponieważ nie chciała wyrzec się swojej wiary, torturowano ją. W końcu została skazana na śmierć przez ścięcie mieczem. Wyrok zaś na Barbarze wykonał sam okrutny ojciec. Po zabiciu córki został porażony piorunem, a owce pasterza-zdrajcy zamieniły się w szarańczę. 

 Chociaż święta Barbara należy w Kościele Katolickim do jednych z najpopularniejszych i najbardziej czczonych świętych, w rzeczywistości niezbyt dużo wiemy o jej życiu. Nie mamy również zbyt wielu historycznych dowodów na to, że w ogóle istniała! Życiorys tej dziewicy i męczennicy opiera się głównie na opowieściach narosłych w ciągu wieków.

 Na samym początku Barbórka była wyłącznie świętem religijnym. Już w średniowieczu, w dniu wspomnienia świętej nie wolno było pracować, a od 1800 roku wprowadzono w Europie specjalne, związane z 4 grudnia zwyczaje. Jednym z nich było zrywanie ''gałązek świętej Barbary ''. W niektórych miejscach gałązki wiśni lub forsycji miały oznaczać dobrobyt, w innych z kolei były oznaką bliskiego ślubu lub nadziei na zamążpójście.

 W polskiej obyczajowości ludowej Barbara jest uważana za opiekunkę dobrej śmierci. Tego dnia w kościołach odprawia się specjalne nabożeństwo na jej cześć, co wpisywało się w pełen powagi charakter adwentu. 4 grudnia był dniem przeprowadzano także wróżby związane z prognozowaniem pogody na nadchodzący rok. To właśnie z tym dniem związane jest przysłowie "święta Barbara po lodzie, to Boże Narodzenie po wodzie", zwiastujące deszczowe święta.

 Zwyczaj obchodzenia Barbórki jest praktykowany od początku XIX wieku. Wykształcił się na obszarze zindustrializowanej części Górnego Śląska, na którym wciąż jest pielęgnowany i podtrzymywany w formie wykształconej prawie 200 lat temu. Społeczność górnicza celebruje Barbórkę jako wydarzenie religijne, zawodowe i rodzinne. 

 Częścią dorocznych barbórkowych obchodów są koncerty i przemarsze górniczych orkiestr, okolicznościowe nabożeństwa i msze, modlitwy i składanie kwiatów przed ołtarzami świętej Barbary, uroczyste przejścia do kościołów, ceremonie honorowania jubileuszy zawodowych i akademie zakładowe, obiady jubilackie, biesiady i uroczystości rodzinne. 

 Święta Barbara patronuje także trudnej pracy marynarzy, rybaków, żołnierzy i kamieniarzy, czyli osób szczególnie narażonych na wybuchy i nagłą śmierć. Warto świętą wspominać także jako patronkę nawracających się, czyli podejmujących łaskę i trud zmiany dotychczasowego swojego życia.